Geschiedenis

 

...

Stanislas, bisschop van Krakau, heilige van de mensen​

​

Stanislas of liever in het Pools Stanislaw Szczepanowski (26 juli 1030) was bisschop van Krakau en martelaar van koning Boleslaw II de Wrede.

Op 17 september 1253 is Stanislas heilig verklaard door paus Innocentius IV te Assisië.

Hij werd rond 1030 geboren in het Poolse plaatsje Szczepanów bij Kraków. Hij studeerde theologie in Liége (B) en Gniezno en Parijs en was pastoor in Czembocz. In 1072 kreeg hij zijn benoeming tot bisschop van de Poolse stad Kraków. Hij verweet koning Boleslaw II Smialy (de Stoute) van Polen zijn verdorven levenswijze en excommuniceerde hem. De koning zwoer wraak. Terwijl de bisschop de mis opdroeg in de St.-Michaëlskerk, bracht de koning hem eigenhandig met het zwaard om het leven. Zijn naakte stoffelijk overschot werd door 4 adelaars bewaakt  hetgeen in een feodaal, versnipperd Polen gezien werd als een teken van God zelve. 

Sint Stanislas’ verering was van grote patriottische invloed op Polen. Bij leven had bisschop Stanislas ziekenhuizen en weeshuizen gebouwd en veel betekend voor de armen van Polen. Na zijn dood werd hij al als heilige vereerd.  

Het lichaam van de bisschop werd na zijn heiligverklaring door de machthebbers van Polen gebroken en in een afwatering van de kathedraal gegooid. Dit, omdat van heinde en verre mensen kwamen om hun bisschop te vereren en  er een oproer tegen het regime dreigde.

Het verhaal gaat dat Stanislas' botten op miraculeuze wijze weer aaneen groeiden.

De botten van de Poolse heilige werden op 24 juli 1088 weer in de kathedraal geplaatst waar ze tot heden ten dage liggen in een vergulde kist.

 

Oprichting van de Orde van Sint Stanislas

 

In mei 1765 is de orde opgericht ter ere van de Poolse heilige door Koning Stanislaw August Poniatowski.  Deze onderscheiding werd verleend aan Polen met een bijzondere verdienste voor de staat. Het was de tweede ridderorde in dit land maar deze orde werd ook verleend aan "de gewone man" die zich inzette voor het algemeen belang van armen en wezen.

 

Door de overheersing van Napoleon op Oostenrijk en Rusland werd Polen opgedeeld in drie delen en werd het Groot Hertogdom van Warschau opgericht met aan het hoofd Frederik I van Saxen. Hij benoemde zich tot tweede grootmeester van de Orde. De onderscheiding kende tot die tijd slechts één witte streep aan weerszijden van het lint, daarna werd een tweede streep toegevoegd.

 

Russische orde

 

Bij de november oproer van 1830 viel Polen in handen van Rusland. De Orde kwam in handen van de Tsaar van Rusland en werd ingelijfd in het Russische orde systeem als laagste orde die men kon krijgen. Tsaar Nicolas I van Rusland werd daarmee de 4de grootmeester. Hij verving de afbeelding van Stanislas in het ordeteken voor de letters 'SS'. 

In de jaren die er op volgden werd het aanzien van de Orde verhoogd en slechts verleend aan de hoogste militairen en edelen van Rusland. De Orde verloor daarmee zijn Poolse en charitatieve karakter.

Tot 1917 bleef de Orde in Russische handen tot Nicolas II (de 7de grootmeester) afstand deed van de troon. Na de moord op het tsarenhuis Romanov dreigde de Orde te verdwijnen. 

 

Toen Polen in 1917 zijn onafhankelijkheid terug kreeg kwam ook de Orde weer terug in Poolse handen. Om de Orde veilig te stellen werden de bevoegdheden vastgelegd bij de regering. Daarmee werd de Orde van Sint Stanislas deel van de Polonia Restituta (Orde van verdienste) maar wel als afzonderlijk lichaam in het decoratiestelsel van Polen.

 

Ondergrondse Orde van Sint Stanislas

 

Toen de nazi's Polen bezetten moest in 1940 de regering vluchten en vestigde zich in het Verenigd Koninkrijk. De Poolse regering in ballingschap was daarmee een feit en de eerste president in ballingschap was Wladyslaw Raczkiewicz. Hij stierf in 1954 en werd opgevolgd door August Zaleski.

 

De onderscheiding in de Orde van Sint Stanislas werd niet meer verleend en dreigde in vergetelheid te geraken. 

 

De regering van Polen was ondertussen verdeeld geraakt door voor- en tegenstanders van de koers die de regering voer. Als antwoord op die verdeeldheid stelde Zaleski een 'raad van drie' in die beslissingen en benoemingen van de regering toetste en af- of goedkeurde. De raad bestond uit: Tomasz Arciszewski, General Wladyslaw Anders, and Edward Raczynski.

 

Op 22 september 1971 werd Zaleski opgevolgd door Juliusz Nowina Sokolnicki en zijn benoeming werd bekrachtigd door de 'raad van drie' met de opmerking dat niet alle emigranten in ballingschap zich konden vinden in deze benoeming. Sokolnicki bleef president in ballingschap tot 1990.

 

Herleving van de Orde van Sint Stanislas

 

In zijn hoedanigheid als president van Polen en als teken van Poolse eenheid blies Sokolnicki in 1979 de Orde nieuw leven in.  

 

Op 9 juni 1979 stelde Juliusz Nowina Sokolnicki de Soevereine Orde van Sint Stanislas opnieuw in en riep zichzelf uit tot 8ste  grootmeester. De aanduiding soeverein verviel later toen de Orde en de staat zich scheidden.

 

In 1990 droeg Sokolnicki zijn rechten en plichten over als president van de republiek Polen in ballingschap aan de nu vrije en soevereine staat Polen en ging als politicus met pensioen.

 

Zijn voornaamste bezigheid werd nu het invulling geven aan de Orde van Sint Stanislas die hij opbouwde als een autonoom samenwerkingsverband over diverse landen over de hele wereld. Hij participeerde bij de laatste bijeenkomst van de orde: een investituur (toetreden tot de Orde) op 9 mei 2009 bij gelegenheid van het 30 jarig bestaan van de Orde in Jasna Góra in Czestochowa. Sokolnicki overleed op 17 augustus 2009

 

De nieuwe grootmeesters

 

Jan Zbigniew Potocki werd benoemd als opvolger van Juliusz Nowina Sokolnicki als 9de Grootmeester. Hij werd in februari van 2010 ontheven van zijn bevoegdheden als Grootmeester omdat hij het grootmeesterschap vooral inzette voor eigen gewin, hetgeen indruist tegen het charitatieve uitgangspunt van de Orde.

Door het gat in de opvolging dat ontstaan was, werd een raad van regenten ingesteld (regency council). De raad van regenten werd voorgezeten door chevalier Sir Tomas Lorant.

 

Op 16 februari 2011 werd op voordracht van de raad en met instemming van alle (groot-) priors en commandeurs van de Orde een decreet uitgevaardigd waarin
Z.E. Waldemar graaf Wilk (1948) benoemd werd als 10de Grootmeester van de Orde van Sint Stanislas.

Tijdens de jaarlijkse investituur van de Groot Priorij van Groot-Brittannië te London werd HSH. graaf Wilk geïnstalleerd door de voorzitter van de raad van regenten.
Naar website van de Grootmeester